Traktat lizboński jest umową międzynarodową, która w swoim założeniu zakłada m. in. reformę Unii Europejskiej. Na jego mocy dokonano przekształcenia UE w jednolitą organizację międzynarodową poprzez likwidację struktury filarowej. Przeprowadzono również ujednolicenie w ramach procesu decyzyjnego i źródeł prawa oraz sprecyzowano kompetencje UE i państw członkowskich. Zreformowano także instytucje unijne pod kątem zwiększenia kompetencji (Parlament Europejski) i sposobu podejmowania decyzji (Rada UE, większość kwalifikowana). Podpisano go 13 grudnia 2007 roku w Lizbonie, a sam traktat wszedł w życie 1 grudnia 2009 roku. W imieniu Polski podpisał go prezydent Lech Kaczyński. Traktat został zaproponowany w miejsce odrzuconego drugiego traktatu o konstytucji UE. Przeczytaj artykuł do końca i dowiedz się co to jest traktat lizboński.
Najważniejsze postanowienia traktatu lizbońskiego
Przede wszystkim traktat lizboński nadał UE jednolitą strukturę oraz osobowość prawną. Do najważniejszych zmian zawartych w traktacie należą:
- podejmowanie decyzji unijnych od 2014 roku, za pomocą tzw. podwójnej większości, zamiast zgody wszystkich państw członkowskich,
- wprowadzenie stanowiska wysokiego przedstawiciela Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa,
- wprowadzenie stanowiska Przewodniczącego Rady Europejskiej,
- Karta praw podstawowych,
- „solidarność energetyczna”,
- ciągłość tzw. kompromisu z Janiny,
- pośrednia inicjatywa ustawodawcza obywateli wymagać będzie zebrania 1 miliona głosów w danej sprawie,
- zmniejszenie liczby komisarzy europejskich do 18 (pomimo że jest 27 państw członkowskich. Rada Europejska w 2013 roku podjęła decyzję o cofnięciu się do rozwiązania sprzed traktatu lizbońskiego mówiącego o liczbie członków. Obecnie komisja liczy tyle osób ile jest państw członkowskich)
- zmiana ilości członków Parlamentu Europejskiego od 2009 roku, do maksymalnie 750 członków (wcześniej 785),
- przyznanie Polsce dodatkowego Europosła,
- zwiększenie liczby eurodeputowanych dla Włoch.
Co zmienił traktat lizboński?
Na mocy traktatu lizbońskiego wprowadzonych zostało wiele nowych dziedzin polityki, a niektóre z nich rozszerzono. Polityka ochrony środowiska obejmuje obecnie dodatkowo zwalczanie zmian klimatu. Po raz pierwszy została opisana także wspólna unijna solidarność energetyczna. Oprócz tego przedmiotem przepisów prawnych przyjmowanych przez UE mogą być obecnie prawa własności intelektualnej, sport, przestrzeń kosmiczna, turystyka, ochrona ludności i współpraca administracyjna. W obszarze wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony traktat wprowadził klauzulę wzajemnej obrony. Zgodnie z nią, wszystkie państwa członkowskie mają obowiązek udzielić pomocy zaatakowanemu państwu członkowskiemu. W przypadku klęski żywiołowej lub ataku terrorystycznego, każde państwo członkowskie ma obowiązek udzielić wszelkiej możliwej pomocy państwu poszkodowanemu.